• 27 maja 1942 r. czeski ruch oporu przeprowadził zamach na na Reinharda Heydricha, protektora Czech i Moraw z ramienia III Rzeszy oraz szefa Biura Bezpieczeństwa Rzeszy.

Historia róży z Ravensbrück ma swój początek w Lidicach. Lidice to wioska, gdzie faszystowscy okupanci dokonali masowej eksterminacji ludności po zamachu przeprowadzonego przez czeski ruch oporu na Reinharda Heydricha.*

Rozstrzelano wówczas 199 mieszkańców płci męskiej od 15 roku życia; 184 kobiet i dziewcząt deportowano w bydlęcych wagonach do Ravensbrück; 79 dzieci zostało wywiezionych do getta w Łodzi, a następnie zamordowanych, najprawdopodobniej w Chełmnie. 8 dzieci z Lidic, uznanych przez nazistów za odpowiedni materiał do germanizacji, zostało umieszczonych w niemieckich rodzinach.

Lidice zostały spalone i zrównana z ziemią. Siedem dni później, kolejna wioska, Lezaky, również została zniszczona, a jej mieszkańcy zabici lub okaleczeni.

Po wyzwoleniu obozu koncentracyjnego Ravensbrück, 143 kobiety z Lidic powróciły do swojego kraju. Rozpoczęły kampanię „ Lidice będą żyć”, której celem było zebranie funduszy na rekonstrukcję ich wioski zniszczonej przez Niemców w 1942r. 19 czerwca 1955 r., 10 lat po zakończeniu II Wojny Światowej, w zrekonstruowanej wiosce Lidice zainaugurowano różany ogród.

Większość różanych darów napłynęła z Anglii. W miejscowości Stoke-on-Trent zebrano 32000 funtów szterlingów na cel rekonstrukcji terenu i założenia nowych ogrodów. Dzisiaj memoriał i ogród w Lidicach służą za muzeum i miejsce międzynarodowych spotkań. W kwietniu 1958 r. byłe czeskie więźniarki pochodzące z Lidic odwiedziły Ravensbrück i własnoręcznie zasadziły tam róże, początkując tradycję sadzenia róż na masowym grobie zamordowanych w obozie więźniów. Akt ten spotkał się z szerokim odzewem ze strony organizacji zrzeszających byłych więźniów w różnych krajach, które zaczęły nadsyłać róże do Ravensbrück. Międzynarodowy Komitet Ravensbrück poparł tę różaną ideę w swoim biuletynie z marca 1958 r. i ponownie nawiązał do niej w swoim liście „ Do towarzyszy ruchu oporu w różnych krajach” z dnia 30 czerwca 1958 r., podpisanym przez Renée Mirande Laval i Marga Jung. Organizacja “Amicale des concentrationnaires et prisonnières politiques luxembourgeoises (1940-1945)” przysłała róże do Ravensbrück już na początku kwietnia1958 r. Lily Unden, przewodnicząca organizacji wyjaśniła, że „ róże te dedykowane są pamięci 40 kobiet z Luksemburga, które zesłane do Ravensbrück, straciły tam swoje życie.” Róże napływały też hojnie z innych krajów: w listopadzie 1958 r. z Węgier, w kwietniu 1959 r. 100 róż przysłano z Danii i Związku Radzieckiego.

Niestety, pomysł wyrażenia jedności za pomocą róż pochodzących z różnych krajów nie sprawdził się z powodu wielkich różnic gatunkowych tych roślin.

W 1973 r., Marcelle Dudach-Roset, zrzeszona w „Amicale de Ravensbrück” (Francja), wystąpiła z pomysłem wyhodowanie nowego gatunku róży o nazwie „Résurrection” ( Zmartwychwstanie). Francuskie działaczki ruchu oporu potrzebowały żywego symbolu swojej walki politycznej i uwięzienia w obozie koncentracyjnym. Wyhodowanie tej róży zlecono Michelowi Kriloffowi. Inauguracja nowego gatunku róży z Ravensbrück nastąpiła w 30 rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego. Pierwszy krzak został zasadzony przez panią Ann-Aymone Giscard d’Estaing, żonę ówczesnego prezydenta Francji, w ogrodzie krypty Mémorial de la Déportation w Paryżu. „Ta róża jest świadkiem barbarzyństwa hitleryzmu. Jest to róża nadziei, wolności i pokoju”, Amicale napisało w artykule dla prasy. „ Amicale chce pozostawić symbole, które ukazywałyby naszą wolę przeżycia i oporu”, powiedziała Marie-Jo Chombart de Lauwe, przewodnicząca “Fondation pour la Mémoire da la Déportation”. W 2005 r., z okazji 60 rocznicy wyzwolenia obozu, było tak wielkie zapotrzebowanie na te okolicznościowe róże pamięci, że aż zabrakło różanych krzewów. Od 2010 r. gatunek ten jest ponownie dostępny dzięki rosarium Orarda z Lyonu. „ Róża zakwitnie ponownie w 70 rocznicę wyzwolenia obozu Ravensbrück”,- zabrzmiał apel o wsparcie, z którym wystąpiły „ Amicale de Ravensbrück” wraz z „Mille Rosiers a Ravensbrück”, spotykając się z szerokim odzewem. Inicjatorka kampanii, Marie-France Cabeza-Marnet, zadedykowała kampanię swojej matce, Angèle Cabezza. „ Walcz, powróć, odrodź się, żyj dalej, ale żyj jak nasza róża ‘Zmartwychwstanie’”.

Dzięki ogromnemu zaangażowaniu Amicale de Ravensbrück, do końca 2014 r. tysiące róż znalazły nowe domy. Na masowym grobie w Ravensbrück oraz w miejscach dawnych podobozów, róże będą wyrażać żywą pamięć o kobietach z Ravensbrück.

Od czasu wyhodowania róży z Ravensbrück w latach 1974/75, została ona zasadzona w ponad 600 miejscach. Rośnie na terenie miejsc pamięci, na cmentarzach, w parkach, rosariach i miejscach publicznych we Francji, w Czechach, w Norwegii i w Niemczech. Róża ta kwitnie w Różanym Ogrodzie w czeskich Lidicach, przed pomnikiem ofiar Ravensbrück na cmentarzu Pére Lachaise w Paryżu, przed byłym więzieniem Gestapo “Arkivet” w Kristiansand w Norwegii oraz na masowym grobie ofiar obozu przed ścianą memoriału Ravensbrück.

Źródło: Meggi Pieschel, Insa Eschebach, Amélie zu Eulenburg; „The Roses in Ravensbrück. A contribution to the history of commemoration.” Exhibition catalogue, 2015 Metropol Verlag

Amicale de RAVENSBRÜCK et des Kommandos Dépendants 10 rue Leroux Porte 25 75116 PARIS